زبان  ترکی استانبولی ،ترکی آذربایجانی ،ترکمنی از دوام یافته ترین، وبا قاعده ترین زبانهای ترکی نوین محسوب می شوند.

برای مثال همین زبان ترکمنی:

در یک تقسیم بندی، لهجه های ترکمنی را می توان به دو شیوه تفکیک کرد: ترکمنی خالص ، ترکمنی مخلوط.
ترکمنی خالص: مانند شیوه اقوام یموت، گوکلان ، تکه ، ارساری ، سمالیر ، صاریق که هر کدام لهجه خاص و تقریباً خالص را  دارند.
ترکمنی مخلوط: که در حوالی مرز  ازبکستان به این گویش گرایش دارند.
در شیوه اخیر تأثیر ازبکی صرف می شود. بجای آلیوام (می گیرم) به شیوه خازارلی(آله من) و شیوه مانیشلاق( آلامن) و شیوه نوخزر(آلامان) تلفظ می شود.
در مثالهای زیر تفاوت لهجه ای در برخی کلمات بچشم می خورد:
خواندن ( باق- گوُزله- اُوقاماق)
نگاه کن( باق – گوُزله – سه رات- وه لله)
آواز(اواز- اوُواز).
این نوع لغات همه لهجه و گویش طایفه ای از طوایف ترکمن است ، اکثر آنها اشتقاق مشترکی داشته و این تفاوت سلیقه و گویش قراردادی بوده و بنائی غلط شمرده و نفی می گردند.

نکات جالبی درباره زبان ترکی

فارسی را بعنوان 33ومین لهجه عربی ، ترکی را بعنوان سومین زبان زنده و توانمند دنیا می شناسند.

فارسی را با 60 میلیون متکلم ، ترکی را با 360 میلیون متکلم می شناسند.

فارسی را با 2500 سال قدمت ، ترکی را با 7200 سال قدمت می شناسند.

فارسی را با 4000 واژه اصیل ، اما ترکی را با 100000 واژه اصیل می شناسند.

فارسی را با 60 تا 70 فعل اصلی، ترکی را با 3500 فعل اصلی می شناسند.

فارسی را با 350 فعل غیر اصلی ، ترکی را با 24000 فعل غیر اصلی می شناسند.

فارسی را با 11 زمان فعلی ، ترکی را با 46 زمان فعلی می شناسند.

فارسی را که 7% از کلماتش ریشه دارند، ترکی را که 100% از کلماتش ریشه دارند، می شناسند.

فارسی را بعنوان زبان اقلیت مردم ایران ، ترکی را بعنوان زبان اکثریت مردم ایران می شناسند.

فارسی را با 6 آوا ، ترکی را با 9 آوا ((کاملترین آوای خلقت)) می شناسند.

فارسی را بعنوان زبان محلی ، ترکی را بعنوان زبان بین المللی می شناسند.

فارسی را بعنوان گلچینی از زبانهای دیگر ، ترکی را بعنوان شاهکار زبان و ادبیات بشری می شناسند.

فارسی را بخاطر عدم کارائی کامپیوتری، ترکی را بعنوان استاندارد پایه فونتیکی کامپیوتر می شناسند.

فارسی زبان معدودی افغانی و تاجیکی ، ترکی زبان استاندارد یونسکو در اروپا و آمریکا می شناسند.

فارسی را با 97000 عنوان کتاب در دنیا ، ترکی را با 450000 عنوان کتاب در دنیا می شناسند.

فارسی را که هرگز خط نگارش نداشته ، ترکی که صاحب اولین، دومین و سومین خط بشری است، می شناسند.

فارسی را با 3 درجه صفت ، تورکی را با 5 درجه صفت می شناسند

از کل کلمات فارسی 92% از زبان عربی، ترکی و انگلیسی گرفته شده و مابقی بدون هیچ منبع یا فرمولی تولید شده اند.

تنها 2% کلمات زبان ترکی از ایتالیایی، فرانسوی و انگلیسی گرفته شده است.

19%کلمات انگلیسی، 39% کلمات ایتالیایی، 17% کلمات آلمانی، 9% کلمات فرانسوی از زبان ترکی گرفته شده است.

کل کلمات ترکی (100%) ریشه ی اصلی دارند.

تنها 7% کلمات فارسی ریشه ی اصلی دارند.

کل (100%) کلمات انگلیسی، آلمانی ، فرانسوی و ترکی دارای عمق ریخت شناسی هستند.

جملات ترکی 2% ابهام جمله ای ایجاد می کنند. (یعنی اگر یک خارجی زبان ترکی را از روی کتاب یاد بگیرد، پس از ورود به یک کشور ترک زبان مشکلی نخواهد داشت.)

جملات فارسی 67% ابهام تولید می کنند. (یعنی یک خارجی که فارسی را یاد گرفته، به سختی می تواند در ایران صحبت کرده و یا جملات فارسی را درک کند مگر آنکه مدت زیادی در همان جامعه مانده و به صورت تجربی یاد بگیرد) که این برای یک زبان ضعف نسبتا بزرگی است.

معکوس پذیری (ترجمه ی کامپیوتری) کلیه ی زبانها به جز زبانهای عربی و فارسی امکان پذیر بوده و برای عربی خطای موردی 45% و برای فارسی 100% است. یعنی زبان فارسی را نمی توان با فرمولهای زبان شناسی به زبان دیگری تبدیل کرد